υπογονιμότηταΗ υπογονιμότητα, ανδρική και γυναικεία, αποτελεί ένα από τα κυρίαρχα προβλήματα σε νέα ζευγάρια στην εποχή μας. Για να τεθεί επισήμως η διάγνωση της υπογονιμότητας θα πρέπει ένα ζευγάρι να μην έχει καταφέρει να τεκνοποιήσει μετά από ένα χρόνο σεξουαλικών επαφών χωρίς τη χρήση προφυλάξεων. Σε αυτά τα ζευγάρια, για ένα ποσοστό 20% ευθύνεται αμιγώς ο άνδρας , ενώ σε ένα ποσοστό 40% ευθύνεται ο άνδρας και η γυναίκα μαζί. Συνεπώς, καταλήγουμε πως σε ένα συνολικό ποσοστό 60% των υπογόνιμων ζευγαριών αναγνωρίζεται η συμμετοχή του ανδρικού παράγοντα .
Ο ρόλος του Ουρολόγου-Ανδρολόγου στη διαχείριση αυτών των περιστατικών έγκειται στη λεπτομερή λήψη ιστορικού, τη διερεύνηση των αιτίων με τη διενέργεια των απαραίτητων παρακληνικών εξετάσεων, και τη σύσταση για χορήγηση πιθανής θεραπείας, ή άλλων συντηρητικών μέτρων που θα βοηθήσουν στη βελτίωση της ποιότητας του σπέρματος, και στη μεγιστοποίηση των πιθανοτήτων σύλληψης και τεκνοποίησης.


Υπογονιμότητα – Παθοφυσιολογία

Η αδυναμία γονιμοποίησης του γυναικείου ωαρίου οφείλεται σε μία σειρά από ελαττώματα στη φυσιολογική ανάπτυξη του σπερματοζωαρίου, τη λειτουργία του, και τον αριθμό του . Οι ανωμαλίες της φυσιολογικής μορφολογίας (τερατοσπερμία), μειωμένης κινητικότητας ( ασθενοσπερμία), χαμηλού αριθμού ( ολιγοσπερμία), ή και πλήρους απουσίας σπερματοζωαρίων ( αζωοσπερμία) είναι αυτή που αξιολογούμε.

Ανδρική Υπογονιμότητα – Αιτιολογία

Ιδιοπαθής (25%)
Κιρσοκήλη(40%)
Κρυψορχία , ορχεοπηξία
Λειτουργικές ανωμαλίες σπερματοζωαρίων (αντισώματα κατά των σπερματοζωαρίων, ελλείψεις κεφαλής, ουράς, δησκινητικό σύνδρομο.
Στυτική Δυσλειτουργία
Προβλήματα εκσπερμάτισης
Βλάβη ορχικού ιστού ( ορχίτιδα, παρωτιδική ορχίτιδα, συστροφή όρχεος, τραύμα όρχεος, ακτινοθεραπεία.
Ενδοκρινολογικές ανωμαλίες
Γενετικές ανωμαλίες ( Σύνδρομο Kleinefelter, Μικροελλείψεις στον αζωοσπερμικό παράγοντα AZF του Υ χρωμοσώματος.
Υπογονιμότητα Αποφρακτικής αιτιολογίας
Υπογιμότητα οφειλόμενη σε συστηματικές παθήσεις ( νεφρική ανεπάρκεια, κίρρωση ήπατος, κυστική ίνωση, Σακχαρώδης διαβήτης
Φάρμακα (Χημειοθεραπεία, στεροειδή, κατανάλωση αλκοόλ, ινδική κάνναβη, κάπνισμα
Διάφοροι Περιβαλλοντικοί παράγοντες ( εντομοκτόνα, βαρέα μέταλλα, περιβαλλοντικοί παράγοντες που αυξάνουν τη θερμοκρασία των όρχεων)
Λοιμώξεις του ανδρικού γεννητικού συστήματος (χλαμύδια, Ουρεόπλασμα, προστατίτιδες, επιδιδυμίτιδες, λοιμώξεις HIV.

Υπογονιμότητα – Διερεύνηση

Η πιο βασική εξέταση στη διερεύνηση της ανδρικής υπογονιμότητας είναι η εξέταση σπέρματος (σπερμοδιάγραμμα) η οποία γίνεται στα περισσότερα μικροβιολογικά εργαστήρια. Για τη σωστή συλλογή του σπέρματος είναι απαραίτητο να έχουν προηγηθεί τουλάχιστον 2 μέρες αποχής από εκσπερμάτιση, όχι όμως περισσότερες από 7. Αν δεν δώσετε το σπέρμα απευθείας στο εργαστήριο θα πρέπει να το παραδώσετε οπωσδήποτε μέσα σε μισή ώρα από την εκσπερμάτιση. Κατά τη διάρκεια αυτή φροντίστε να το διατηρήσετε σε θερμοκρασία σώματος , π.χ. κρατώντας το κυπελάκι στο χέρι σας, ή σε μία τσέπη.

ΟΡΜΟΝΟΛΟΓΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ( FSH, LH, TESTO, PROLACTIN)

ΑΝΑΛΥΣΗ ΚΑΡΥΟΤΥΠΟΥ
Με την εξέταση αυτή ανιχνεύουμε ανωμαλίες στον αριθμό και τη δομή των χρωμοσωμάτων. Είναι απαραίτητη εξέταση σε περιπτώσεις υπόνοιας ασθενειών και συνδρόμων που μεταβιβάζονται κληρονομικά και το ζευγάρι σκέφτεται να προχωρήσει σε εξωσωματική γονιμοποίηση . Το πιο συχνό σύνδρομο που ανιχνεύεται με την ανάλυση καρυοτύπου είναι το σύνδρομο Kleinefelter ( 5-10% των αζωοσπερμικών ανδρών)

ΜΙΚΡΟΕΛΛΕΙΨΕΙΣ AZF
Με την εξέταση αυτή ελέγχουμε 3 περιοχές στο Υ χρωμόσωμα (a,b,c), υπεύθυνες για την εμφάνιση ολιγοσπερμίας έως και αζωοσπερμίας. Το Υ χρωμόσωμα υπάρχει μόνο στον άνδρα.

ΚΑΤΑΚΕΡΜΑΤΙΣΜΟΣ DNA (DNA FRAGMENTATION)
Κατακερματισμός DNA είναι το ρήγμα στον ένα ή και στους δύο έλικες του DNA του χρωμοσώματος του σπέρματος. Όταν αυτό συμβαίνει μπορεί να έχουμε ανεξήγητη αδυναμία σύληψης ( με φυσιολογικό σπερμοδιάγραμμα) ή καθ΄έξιν αποβολές.
Φυσιολογικές τιμές DNA fragmentation είναι μέχρι 25%.
Υπεύθυνοι παράγοντες για αυξημένο DNA fragmentation είναι οι λοιμώξεις, το κάπνισμα, η έκθεση σε περιβαλλοντικούς ρύπους, η προχωρημένη ηλικία, η κιρσοκήλη, πρόσφατα επεισόδια υψηλού πυρετού, και καταστάσεις που προδιαθέτουν σε αυξημένη θερμοκρασία όρχεων (π.χ. laptop ανάμεσα στα πόδια,).
Για τη βελτίωση των τιμών DNA fragmentation συστήνεται διατροφή πλούσια σε φρούτα και λαχανικά, λήψη αντιοξειδωτικών συμπληρωμάτων διατροφής , βιταμίνες C, E, συνένζυμο Q 10, καρνιτίνη, σελήνιο, ψευδάργυρο, φυλικό οξύ, διακοπή καπνίσματος, θεραπεία λοιμώξεων.

ΥΠΕΡΗΧΟΓΡΑΦΗΜΑ ΟΣΧΕΟΥ
Διενεργείται για την ανίχνευση ανωμαλιών των όρχεων, κυρίως κιρσοκήλης, και μέτρηση διαστάσεων των όρχεων.

ΒΙΟΨΙΑ ΟΡΧΕΟΣ
Η βιοψία όρχεος γίνεται σε περιπτώσεις αζωοσπερμίας για να διαφοροδιαγνώσουμε μεταξύ της υπογονιμότητας αποφρακτικής και μη-αποφρακτικής αιτιολογίας. Ταυτόχρονα συλλέγουμε ορχικό ιστό ο οποίος καταψύχεται και μπορεί μελλοντικά να χρησιμοποιηθεί για διενέργεια εξωσωματικής γονιμοποίησης ( ICSI).

Υπογονιμότητα – Θεραπεία

Ο γενικός στόχος της θεραπείας είναι να να αναστρέψει αιτίες που επιδέχονται παρέμβαση με τελικό σκοπό την βελτίωση της ποιότητας του σπέρματος.
Η θεραπεία της υπογονιμότητος μπορεί να είναι φαρμακευτική ή υποστηρικτική με κατάλληλη διατροφή, χορήγηση αντιοξειδωτικών και αλλαγή βλαπτικών συνηθειών στην καθημερινότητα. Σε πολλές όμως περιπτώσεις είναι απαραίτητη η χειρουργική παρέμβαση.
Η πιο συχνή επέμβαση για τη θεραπεία της υπογονιμότητας είναι η επέμβαση αποκατάστασης της κιρσοκήλης με τη μέθοδο της μικροχειρουργικής απολίνωσης των σπερματικών φλεβών με χρήση μικροσκοπίου.Στον τομέα αυτό διαθέτω σημαντική εμπειρία με πάνω από 150 μικροχειρουργικές αποκαταστάσεις κιρσοκήλης με χρήση μικροσκοπίου.Η μέθοδος αυτή παρουσιάζει τα υψηλότερα ποσοστά επιτυχίας με τα χαμηλότερα ποσοστά επιπλοκών. Το κύριο πλεονέκτημα της μεθόδου είναι η απουσία ανάγκης μετεγχειρητικής νοσηλείας (day surgery), ο ασθενής μπορεί να λάβει εξιτήριο κυριολεκτικά μόλις λίγες ώρες μετά το χειρουργείο.